Opgroeien zonder ouder(s), kun je je dat voorstellen? Er zijn veel jonge nabestaanden die tussen wal en schip vallen omdat zij volgens de wet als volwassene worden gezien wanneer zij 18 jaar zijn. Zo kun je zonder pardon je huis worden uitgezet, moet je niet alleen je eigen maar ook de financiële zaken van je ouders regelen, je studie zien te halen en dat terwijl je midden in een rouwproces zit. Dat niet alleen, ook relaties met school, vrienden en familie veranderen. Want wie gaat je nu de weg wijzen, wie vraag je om hulp? Hoe vind je dan een weg in het leven zonder ouders, wanneer je niemands onvoorwaardelijke nummer 1 meer bent?

In de expositie ‘Niemands Nummer 1’ nemen we je mee in de realiteit van weeskinderen in Nederland. Onderdeel van de expositie is de fragmentarische documentaire van +/- 30 minuten. Middels 3 persoonlijke verhalen kun je zien hoe jonge wezen in Nederland een weg zoeken in het leven terwijl ze opgroeien zonder hun onvoorwaardelijke thuis: ouders. Hoe ziet hun leven eruit? Waar lopen ze tegenaan? En hoe zorgen zij er voor dat de wereld weer aan hun voeten ligt?

Weeshuizen zijn sinds de jaren 50 langzaam uit het straatbeeld verdwenen, maar nog steeds zijn er zo’n 34.000 wezen en half-wezen in Nederland van 0-18 jaar. Een groot deel van hen wordt opgevangen door pleegzorg of Bureau Jeugdzorg.

Tot het 16e levensjaar hebben wezen recht op een wezenuitkering (maar alleen als de laatst overleden ouder verzekerd was voor de Algemene Nabestaanden Wet). Wanneer ze tussen de 16 en 21 jaar zijn gelden er weer extra voorwaarden. Daarna sta je er als jonge nabestaande alleen voor. Ze kunnen zonder pardon hun huis uit worden gezet, ze moeten de financiële zaken van de ouders op orde stellen en staan vaak midden in een studie. Ze verliezen daarmee niet alleen hun ouders, maar ook een veilige basis.

De overheid bestempelt dit als ‘incident’, waardoor er maar weinig maatwerk is voor jonge nabestaanden. Op het platform WeesWijzer kunnen deze jongeren, scholen en professionals terecht met tal van vragen en tips over verschillende thema’s rondom het verliezen van ouders. Er is inmiddels ook politieke aandacht. Op 17 november 2020 werd mede dankzij de inzet van WeesWijzer en Jojanneke van den Bosch een motie over barmhartig woonbeleid voor weeskinderen met algemene stemmen aangenomen in de Tweede Kamer. Naar aanleiding van de motie is er een gedragscode opgesteld voor wooncorporaties, waarbij een verhuurder maatwerk kan bieden zodat je als wees niet zomaar op straat komt te staan. Een gedragscode is alleen geen wet, wooncorporaties hoeven zich hier dus niet aan te houden. Op 23 december 2021 werd er een wetsvoorstel ingediend die ervoor moet zorgen dat weeskinderen tot hun 27e levensjaar in hun ouderlijk huis mogen blijven wonen. Het voorstel ligt nog te wachten op de plank, in afwachting van de effectiviteit van de gedragscode. 

Door een realistisch beeld te geven van een jonge nabestaande vandaag de dag, willen we instanties, scholen, overheidsinstellingen, vrienden en familie laten zien wat een jonge nabestaande kan overkomen en waarom er écht meer zorg op maat moet komen.